Hoe maak ik zuiver drinkwater

Hoedoe door: Bastienne Wentzel

Bekijk het profiel van Bastienne Wentzel
Aantal Hoedoes: 59

Benodigdheden

• Fles of bak voor vuil water
• Doek of koffiefilter
• Fles voor schoon water
• Brander en pannetje
• Chloordruppels (Hadex)
• Jodiumoplossing of betadineoplossing
• Norit
• Microfilter
• Vitamine C-tabletten of oploslimonade met Vitamine C

Stappen

1. Haal de zichtbare troep uit het water

   Je staat in de woestijn bij een oase. De enige waterbron in de wijde omtrek ligt aan je voeten. Het ziet er bruin en modderig uit. Niet echt drinkbaar dus. Nóg niet. Je hebt natuurlijk wel gezorgd dat je een bak of fles voor vuil water mee hebt en een fles voor schoon water. Haal een doek, theedoek, T-shirt of koffiefilter tevoorschijn en zeef daarmee het ergste zand en troep uit het water.
2. 

   Kook het water

   Het gezeefde water is natuurlijk vervuild: er zitten miljarden micro-organismen in die ziekten kunnen veroorzaken. De belangrijkste zijn bacteriën, virussen en protozoa (bijvoorbeeld amoeben en parasieten). Verder kunnen er giftige chemische verbindingen in het water zitten, zoals zware metalen of landbouwchemicaliën. Ten slotte kan er (te) veel zout in het water zitten zoals bij zeewater. 

   Wat kun je aan al deze ongemakken doen? Om te beginnen kun je het water koken. Over de duur en de temperatuur waarbij dit moet gebeuren verschillen de meningen. De meeste bacteriën gaan snel dood boven de 70°C. Pasteuriseren zoals met melk gebeurt is dan ook slechts een kwestie van seconden verhitten boven deze temperatuur. Het water even aan de kook brengen is voor niet al te vervuild water dus prima geschikt. Sommige ziekteverwekkers zijn echter resistent tegen hoge temperaturen. Daarom wordt vaak aanbevolen het water enkele minuten door te koken.

3. 

   Verwijder chemische verontreinigingen

   Als je denkt dat het water na koken wel bacterie-vrij is maar nog chemicaliën bevat kun je dit met koolstof (norit) verwijderen. De meeste chemicaliën binden namelijk aan norit. Daarom werkt het ook als je per ongeluk gif hebt binnengekregen. In je maag bindt het gif dan aan norit. Norit is bij de apotheek verkrijgbaar. Meng de korrels met het gekookte water en filter het geheel vervolgens door een schone doek of koffiefilter. Er bestaan ook waterfilters met een koolstofelement. Dat heeft dezelfde werking. Ziekteverwekkers krijg je hiermee niet uit het water.

4. 

   Zuiver het water met chemicaliën

   Koken heeft nadelen. Het kost brandstof en je moet een pannetje en brander bij je hebben. Heb je dat niet of is dat te zwaar om mee te nemen dan kun je water ook chemisch zuiveren. De meest bekende methode is met chloor, verkrijgbaar onder de naam Hadex. Voeg vijf druppels aan een liter water toe en wacht vervolgens een half uur. Chloor is echter niet werkzaam tegen amoeben en juist deze ziekteverwekkers komen veel voor in gebieden waar mensen en dieren leven rond een open riool en watervoorziening. Denk aan dichtbevolkte ontwikkelingslanden als India en Nepal.

   Jodium doodt wel alle ziekteverwekkers. Je kunt het soms als oplossing of tinctuur kopen bij de apotheek (2-4% in water). Een alternatief is een betadine-oplossing. Daarvan zijn 7 druppels per liter nodig, van een oplossing 2-4 druppels. Laat het een half uur inwerken en bij koud water langer (liefst een nacht). Een nadeel van jodium is dat mensen met een slechte schildklierwerking of een jodiumallergie deze methode niet kunnen gebruiken. 

   De vieze smaak die het water na chemische zuivering heeft kun je gemakkelijk tegengaan. Een beproefde methode is ná de inwerkingstijd wat vitamine C-tabletten toe te voegen. Een prima alternatief is limonadesiroop of beter nog: limonadepoeder met vitamine C die in veel landen te krijgen is (bijvoorbeeld onder de naam Tang). Goedkoop, lichtgewicht en lekker.

5. 

   Gebruik een speciale waterfilter

   Er zijn diverse soorten microfilters in de handel waarmee je vaak door middel van pompen water kunt zuiveren. Meestal bestaan deze uit een keramisch filter met heel kleine poriën. Soms is er een koolstoffilter aanwezig om chemische vervuiling en vieze smaken te verwijderen. Zilverdeeltjes in het filter zorgen ervoor dat het water beter houdbaar is. Ten slotte hebben sommigen een jodiumharsfilter dat - als we de claims moeten geloven - meer micro-organismen zou doden. 

   Zuiveren met een microfilter kost geen brandstof, je krijgt geen chemicaliën binnen en je hebt water zonder vieze smaak. Je moet er wel rekening mee houden dat niet alle filters alle ziekteverwekkers verwijderen. Het belangrijkste verschil (voor waterzuivering althans) tussen bacteriën en protozoa aan de ene kant en virussen aan de andere kant is hun grootte. De eersten zijn veel groter, tot zo’n honderd micrometer, dan de laatsten die kleiner kunnen zijn dan 0,1 micrometer.  Het keramische element dat het meeste van het zuiverende werk doet in de filter heeft meestal poriën van 0,2 micrometer. Sommige virussen zullen dus door het filter heen gaan. Hoewel een waterfilter in de meeste gevallen een prima manier is om water te zuiveren kun je overwegen om het water van te voren of achteraf met een chemische methode of door koken extra te zuiveren. 

   Andere nadelen van waterfilters zijn de prijs en het gewicht. Niet keramische filters (bijvoorbeeld papier of glasvezel) hebben verder veel last van verstopping. Het is wel een snelle methode. Je kunt met de meeste modellen zo’n halve tot hele liter per minuut zuiveren. Zorg dat je je microfilter heel goed schoon en droog opbergt! Anders vormt het een voedingsbodem voor koloniën met  ziekteverwekkers.

6. Haal zout uit het water

   Zeewater ontzilten is lastig. Geen enkele van de hierboven beschreven methoden werkt. Op industriële schaal probeert men het met membranen maar dat is nog een erg dure technologie. De enige, zij het trage manier om ontzilting zelf op kleine schaal uit te voeren is de survival-methode. Laat het water verdampen uit een pan (door koken of door de zon). Zet een beker in de pan zodat de rand boven het water uitsteekt. Daarop leg je een stuk plastic dat de hele pan bedekt met een steentje op de beker. Het verdampende water condenseert op het plastic en druppelt in de beker.

Do's

• Neem het zekere voor het onzekere en zuiver liever te grondig dan te weinig
• Maak je microfilter goed schoon en laat het ding minstens een paar dagen drogen

Don'ts

• Een smaakverbeteraar (bijvoorbeeld vitamine C) toevoegen direct nadat je chloor of jodium aan het water hebt toegevoegd. Laat het tenminste een half uur staan (liever langer)

Bron