Hoe voorkom ik de ziekte van Lyme

Document acties

Tijdshoeveelheid 5 minuten
Moeilijkheidsgraad: goed te doen

De zomer is het tekenseizoen. Zo vanaf mei worden onze bossen, heide en zelfs strand en tuinen weer bevolkt met teken, insecten van een paar millimeter groot. Ze nestelen zich lekker in warme holtes zoals je oksels, liezen of achter je oren. Het beestje op zich kan weinig kwaad, hij neemt alleen wat van je bloed. Het probleem is dat een deel van de teken besmet is met een bacterie die Borrelia burgdorferi heet. Die bacterie veroorzaakt bij mensen de ziekte van Lyme, genoemd naar het plaatsje Old Lyme in de Verenigde Staten waar in 1975 een epidemie optrad. Je kunt er ernstig ziek van worden, onder andere doordat je zenuwstelsel wordt aangetast, je kunt last krijgen van je gewrichten en sommige mensen krijgen huidproblemen. In dit ernstige stadium is de ziekte ongeneeslijk. Dat willen we natuurlijk voorkomen.

Hoedoe door: Bastienne Wentzel

Bekijk het profiel van Bastienne Wentzel
Aantal Hoedoes: 59

Benodigdheden

tekentang
agenda
camera
huisarts

Stappen

Zorg dat je geen tekenbeet krijgt

Ga je in de zomer het bos in, draag dan een lange broek, schoenen en sokken. Stop desnoods je broek in je sokken. Draag geen open kraag maar een sluitend shirt. Struin niet dwars door het bos (dat vindt de boswachter ook niet leuk) of met je hoofd door het gebladerte. Jaarlijks worden in Nederland meer dan een miljoen mensen door een teek gebeten. Daarvan krijgen er zo’n 17.000 verschijnselen van de ziekte van Lyme.
Controleer of dat is gelukt

Check na een dag buiten of de maatregelen hebben gewerkt. Er kan natuurlijk altijd een teek in je shirt gekropen zijn. Controleer alle warme plekjes op je lichaam en vergeet het deel dat bedekt wordt door je ondergoed niet. Vind je een teek, haal hem dan onmiddelijk weg met een pincet of tekentang. Joop Schellekens, arts in het Infectielab in Groningen legt uit: “Als je de teek binnen 24 uur na de beet met een speciale pincet verwijdert, is het besmettingsgevaar klein. Het is dus belangrijk na een wandeling door de natuur of een dagje werken in de tuin het lichaam goed te controleren.” Het duurt namelijk een etmaal voordat de bacterie die in het speeksel van de teek zit in jouw bloed terecht is gekomen. Overigens, zelfs als de teek geïnfecteerd was met de bacterie, is de kans nog maar een procent dat de infectie is overgebracht naar de mens. Zelfs na meer dan een dag.
Markeer de plek van de tekenbeet

Heb je een teek gevonden en verwijderd, noteer dan in je agenda op welke dag en op welke plek van je lichaam hij zat. Het beste is om dat ook te doen als je zeker weet dat het beestje er nog maar een paar uur zat. De infectie met de bacterie laat namelijk een paar dagen tot soms wel weken op zich wachten. Het eerste signaal van een infectie met de borrelia-bacterie is een rode kring met een donkere rand om de plek van de beet. Die valt nauwelijks op, zeker als je vergeten bent dat je op die plek een teek had. De kring heet in medische termen een erythema migrans en kan vijf tot veertig centimeter groot zijn.
Rode kring? Ga naar de huisarts

Als je de rode kring opmerkt, ook al is dat weken na de beet, ga dan naar de huisarts en vertel hem over de teek. Je hebt een antibioticakuur nodig. Verder kun je een foto maken van de kring met een lineaal erbij. Een dag of een aantal dagen later doe je dat weer zodat je het verloop van de huiduitslag kan volgen. Dit is voor de arts belangrijk om te weten.
Vage gezondheidsklachten? Ga naar de huisarts

Niet iedereen krijgt de karakteristieke rode kring. Ook als je geen rode kring hebt gezien maar je voelt je grieperig, je hebt spierpijn of pijnlijke gewrichten, ga naar de huisarts en vertel hem dat je een tekenbeet hebt gehad en wanneer en waar. Ook deze klachten kunnen veel later ontstaan, zelfs nog jaren later (bewaar dus die agenda!). Als de arts niet zeker weet of je de ziekte van Lyme hebt opgelopen kan hij een bloedonderzoek doen. De bacterie zelf is in je bloed lastig te vinden. Wel maakt je lichaam antistoffen aan om de indringer aan te vallen. Een laborant kan die antistoffen aantonen, hoewel ook de uitslag van deze test geen honderd procent zekerheid geeft. Wetenschappers zijn nog volop bezig betere tests te ontwikkelen.
Volg de antibioticakuur

Als je snel naar de huisarts gaat bij klachten dan werkt de antibioticakuur bijna altijd. Behandel je de infectie pas later, bijvoorbeeld omdat je eerder geen klachten had of omdat de arts niet dacht dat er een Lyme-infectie in het spel was, dan kan genezing lastiger zijn. Vaak wordt een ander, zwaarder antibioticum in een hogere dosis voorgeschreven. Doe je niets, dan wordt de ziekte vaak chronisch. De ziekte kan overigens ook spontaan genezen, ook na jaren nog.
Voorkom de ziekte van Lyme

Artsen denken dat je de ziekte van Lyme alleen kunt voorkomen door te zorgen dat je niet gebeten wordt door een geïnfecteerde teek. Het is mogelijk om de teek die je gebeten heeft te laten testen op de bacterie, maar arts Joop Schellekens ziet daar de noodzaak niet van in. “De test is duur. Het zegt ook niet zoveel omdat de kans op besmetting klein is.” Het heeft daarom geen zin om vast antibiotica te gaan slikken als je een tekenbeet hebt gehad, denkt hij. Er is geen vaccin tegen Lyme.