Hoe scoor ik een koopje op de kunstveiling

Hoedoe door: Merel van der Lande

Bekijk het profiel van Merel van der Lande
Aantal Hoedoes: 50

Benodigdheden

• interesse in kunst(geschiedenis)
• computer met internetverbinding
• veel kennis of mazzel

Stappen

1. Weet wat een koopje is

   In de kunstwereld is een koopje iets heel anders dan een afgeprijsd modeartikel in een hippe kledingzaak. Van Gijn: “Kunst is een luxegoed, maar in tegenstelling tot andere luxeartikelen zoals kleding, auto’s en computers verliezen kunstwerken nauwelijks hun waarde. In veel gevallen wordt ze zelfs meer waard. Daarnaast heeft kunst wat wij noemen hedonistisch rendement: de lol die je ervan hebt als je er langs loopt. Als je iets echt mooi vindt en je kunt er dertig jaar van genieten, dan is het een koopje, of je er nu € 10,- of € 10.000,- voor hebt betaald. Wil je kunst kopen als belegging dan ben je professioneel bezig en zul je echt kennis van zaken moeten hebben. Handelaren bevinden zich wat dat betreft altijd in een betere positie dan particulieren omdat ze de markt én hun concurrenten kennen. Die kennis kunnen ze gebruiken om een koopje te scoren. Bijvoorbeeld als een belangrijke concurrent tijdens de veiling op vakantie is, geen geld heeft omdat hij in scheiding ligt of z’n verzameling compleet heeft. Als leek is het hebben van deze ‘voorkennis’ onmogelijk.”

2. Bepaal je budget

   Hoewel een kunstwerk dat je echt mooi vindt altijd een goede investering is, ben je waarschijnlijk wel gebonden aan een budget. Houd er wel rekening mee dat een kunstwerk een bepaalde marktwaarde heeft en dat het erg onwaarschijnlijk is dat je het op een veiling voor een veel lagere prijs zult kunnen kopen. De prijzen op de veiling zijn overigens wel lager dan de prijzen die je betaalt bij een kunsthandel. Blijkt je budget (bij stap 4 in deze Hoedoe) ontoereikend dan zul je je wensen moeten bijstellen.

3. Kies een type veilinghuis

   Afhankelijk van jouw budget (en natuurlijk van het soort kunstwerk dat je wilt) kies je bij welk type veilinghuis je aan het goede adres bent. Er zijn drie soorten veilinghuizen in Nederland. Ten eerste zijn er de lokale veilinghuizen, waar je soms al kunt bieden vanaf € 1,-. Dan zijn er veilinghuizen met een nationaal bereik, zoals het Venduehuis in Den Haag en de Arts & Antiques Group in Amsterdam. Het bieden begint hier tussen de €50,- en €100,-. En tenslotte kun je terecht bij de twee grootste veilinghuizen ter wereld met een internationaal bereik: Christie’s en Sotheby’s. Christie’s richt zich op het midden- en topsegment. Je kunt er bieden tussen € 500,- en € 250.000. Sotheby’s richt zich alleen nog op het topsegment en is daardoor bijna uit Nederland verdwenen.
   Algemeen geldt: hoe groter het veilinghuis, hoe meer concurrenten je hebt. Maar het spreekt voor zich dat daar ook de bekendste kunstwerken worden geveild.

4. Oriënteer je

   Wil je als particulier een koopje scoren op een kunstveiling dan zul je kennis moeten vergaren (of je moet echt heel veel mazzel hebben). Van Gijn: “Lees over kunst(geschiedenis) en ga zo vaak als je kunt naar kunstveilingen en kunstbeurzen, zoals Pan Amsterdam, ART Rotterdam en KunstRAI. Zo leer je wat je mooi vindt en welke prijs daarbij hoort.”   

5. Bekijk veilinguitslagen

   Ook erg nuttig om de waarde van kunstwerken te leren inschatten, is het bekijken van veilinguitslagen. Na iedere veiling kun je op de website van het veilinghuis bekijken wat de diverse kunstwerken hebben opgebracht. Wil je weten wat de schilderijen van een bepaalde kunstschilder in de afgelopen 25 jaar hebben opgebracht op veilingen, dan kun je Artnet of Artprice raadplegen. Er hangt een behoorlijk prijskaartje aan (+/- €250,- per jaar) maar het kan wel nuttige informatie opleveren.

6. Bezoek kijkdagen

   Weet je wat je mooi vindt en wat de kunstwerken ongeveer waard zijn, dan ben je bijna klaar om naar de veiling te gaan. Voordat je gaat, is het verstandig om één van de kijkdagen te bezoeken. Van Gijn: “Wat weinig mensen weten, is dat iedereen de kijkdagen gratis kan bezoeken. Ook hoef je geen miljoenen op de bank te hebben staan.” Tijdens een kijkdag kun je de tentoongestelde voorwerpen met de catalogus in de hand rustig bekijken. Zo kun je, afhankelijk van je budget, in alle rust bepalen op welke voorwerpen je een bod wilt gaan uitbrengen tijdens de veiling. In de catalogus, die je tegen betaling in het veilinghuis kunt kopen, vind je alle informatie over de herkomst van het voorwerp en eventuele bijzonderheden die voor jou als koper belangrijk zijn om te weten. Schroom niet om de specialisten die er rondlopen het hemd van het lijf te vragen. Zij doen niets liever dan over kunst praten, dus doe er je voordeel mee!
   Ook leuk: tijdens de kijkdagen mag je de kunstwerken aanraken: voorzichtig met je vinger over een schilderij, de achterkant bekijken, alle laden uit een kastje halen. Koopwaar moet je immers kunnen inspecteren, maar je kunt er ook veel van leren. 

7. Weet hoe een veiling werkt

   Er wordt in de veilinghuizen geveild bij opbod. Dat betekent dat degene die het hoogste bod uitbrengt, zich uiteindelijk de gelukkige eigenaar van het kunstwerk mag noemen. Bij het veilen bij opbod staat nooit van tevoren vast voor welke prijs je het begeerde kunstwerk mee naar huis kunt nemen. Biedt iemand anders hoger dan is het voor de ander. Je hebt zelf dus weinig invloed op de prijs.
   Houd er rekening mee dat de prijzen in de catalogus laag geschat zijn. De veilinghuizen doen dat om zoveel mogelijk mensen te trekken. In principe wil de eigenaar het object wel voor de catalogusprijs verkopen, maar de werkelijke waarde ligt vaak hoger. De uiteindelijke opbrengst is vaak nog veel hoger, afhankelijk van hoe gewild het kunstwerk is. Kennis van zaken is noodzakelijk om te weten bij welk bedrag je nog een goede prijs betaalt.

8. Gebruik de dynamiek

   Bij elke veiling vallen mazzeltjes, maar van de 100 geveilde objecten zijn dat er misschien vijf. Je kunt altijd proberen om gebruik te maken van de dynamiek van de veiling. Van Gijn: “Het is gebeurd dat er twaalf vergelijkbare schilderijen van Andreas Schelfhout werden geveild. De schilderijen werden geschat op ongeveer € 3.000,-. De eerste acht gingen weg voor bedragen rond de € 10.000,-, nummer 9 en 10 werden verkocht voor bedragen tussen de € 5.000 en € 6.000 en de laatste twee leverden € 14.000 en € 16.000 op. Je zou kunnen zeggen dat de eerste acht werden verkocht voor de marktprijs, daarna gingen de bieders gokken (de mazzeltjes) en daarna brak er paniek uit omdat het de laatste twee exemplaren waren. Dit kan echter alleen als er een serie vergelijkbare stukken wordt geveild.”

9. Doe een bod

   Ben je nog steeds enthousiast? Dan kun je naar de veiling om een bod te doen. Je kunt op vier manieren meebieden: in de zaal, telefonisch, schriftelijk (via e-mail) of live via een webcam en internet. In het laatste geval moet je minimaal vier dagen voor de veiling aanmelden. Log je vervolgens in dan zie je precies hetzelfde als in de zaal. Handig als je ver weg woont en geen tijd hebt om op en neer te rijden.
   Tip: laat je tijdens de veiling niet al teveel meeslepen door je enthousiasme en houd er rekening mee dat ieder veilinghuis een toeslag rekent die bovenop het te betalen bedrag voor het kunstwerk komt.

Do's

• Uitzoeken wat je mooi vindt en welke prijs daarbij hoort
• Vóór de veiling een of meerdere kijkdagen bezoeken
• Gebruik maken van de dynamiek van de veiling

Don'ts

• Denken dat je op de veiling kunstwerken kunt kopen voor een bedrag dat ver onder de marktwaarde ligt
• Je laten meeslepen tijdens het bieden

Bron

Meer uitleg

• Een overzicht van veilinghuizen en veilingen in Nederland vind je hier. Via de veilingzoeker kun je ook zoeken op plaats en datum.
• Check de veilingopbrengsten van de afgelopen 25 jaar op Artnet.