Hoe leer ik omgaan met verlies

Hoedoe door: Cindy Kamstra

Bekijk het profiel van Cindy Kamstra
Aantal Hoedoes: 86

Benodigdheden

• Tijd om alle rouwtaken in je eigen tempo af te ronden

Stappen

1. Doorloop de rouwtaken

   Hoewel het rouwproces voor iedereen verschillend verloopt, zijn er volgens de Amerikaanse rouwdeskundige William Worden voor iedereen toch vier “rouwtaken” te onderscheiden die je moet afronden voordat je “klaar” bent met rouwen. Het is trouwens niet zo dat er een vaste volgorde is waarin je die taken moet afwerken. Eigenlijk ben je tijdens het rouwen met alle vier de taken tegelijk bezig. Soms heeft de ene taak meer nadruk, soms de andere. Het kan ook voorkomen dat je dacht dat je een taak had afgerond, maar dat je er in een latere fase toch weer mee aan de slag gaat. Realiseer je dan dat dat niet erg is, dat het mag. Rouw is een grillig proces, maar dat is de rest van het leven ook.

2. Aanvaard dat het verlies echt is (de eerste rouwtaak)

   In de eerste dagen kun je heel goed het gevoel hebben dat het allemaal een nare droom is, waaruit je heel graag wakker zou willen worden. Je weet dat het niet zo is, maar je kunt het nog niet echt geloven. Je moet gaan accepteren dat je dierbare in dit leven nooit meer terug zal komen, dat je dus nooit meer met hem of haar zult kunnen praten, eten, lachen, klussen, huilen, feesten, ruziën, knuffelen, kortom: leven. Het duurt even voordat dat besef echt is doorgedrongen, omdat het letterlijk je hele leven op zijn kop zet. Ook als het besef er eenmaal is, kan het zijn dat je later momenten doormaakt waarin je je plotseling weer helemaal opnieuw realiseert dat diegene nooit meer terugkomt.

3. Doorleef je emoties (de tweede rouwtaak)

   Rouwen draait niet alleen om verdrietig zijn en iemand heel erg missen. Je kunt te maken krijgen met een hele storm aan gevoelens, van opluchting tot schuldgevoel en van angst tot boosheid. Die kunnen heel intens zijn, maar dat hoeft niet. Als je geen heftige gevoelens hebt, betekent dat niet dat je niet van de overledene hield. De emoties die je voelt en de intensiteit ervan hebben namelijk niet alleen met de persoon zelf te maken, maar ook met de situatie rond het overlijden, de leeftijd van de overledene en allerlei elementen van jouw eigen persoonlijkheid.
   Als een jong persoon plotseling overlijdt als gevolg van een ongeluk kan dat bijvoorbeeld meer verdriet oproepen dan wanneer het gaat om een hoogbejaarde, chronisch zieke persoon. Wat je ook voelt, het is belangrijk om niet voor je emoties weg te lopen. Ze helpen je uiteindelijk om het overlijden een plaats te geven en weer door te gaan met je leven.

4. Pas je aan (de derde rouwtaak)

   Het afscheid van een dierbare is eigenlijk ook een afscheid van je leven zoals het tot nu toe was. Dat hij of zij overleden is, is een grote verandering in dat leven en daarop moet je je leren instellen.
   Het gaat daarbij niet alleen om de praktische veranderingen in het dagelijks leven, maar ook om de verandering in hoe jij naar jezelf kijkt en hoe de maatschappij jou ziet. Was het je partner die overleed, dan ben je nu alleenstaand. Was het je kind, dan ben je ineens geen moeder of vader meer. Het verlies van je ouders kan je het gevoel geven dat je het vanaf nu echt alleen moet doen.
   Meestal vervulde de overledene meer rollen dan alleen die van partner, moeder of kind. Hij of zij kan ook degene zijn geweest die jouw huishouden bestierde, je computer repareerde en die je in contact bracht met anderen. Degene bij wie je altijd terecht kon met je problemen of de persoon die je altijd aan het lachen maakte. Ook dat alles ben je kwijtgeraakt en ook aan die verandering moet je je aanpassen. Leren leven met een verlies vraagt niet alleen een aanpassing in je denken, maar vaak ook in je vaardigheden.

5. Geef de overledene een nieuwe plaats in je leven (de vierde rouwtaak)

   Een overlijden is een definitief afscheid, maar dat betekent niet dat je dierbare voor altijd uit je leven verdwijnt. Het cliché dat een overledene voortleeft in je herinnering, of in je hart, berust zoals alle clichés op waarheid. Hij of zij heeft tenslotte al deel uitgemaakt van je leven tot nu toe, en dat zal ook nooit ongedaan gemaakt worden. De persoon is niet meer fysiek aanwezig, maar maakt deel uit van je gedachten, je herinneringen en de keuzes die je maakt. Je zult bij het begin van elke nieuwe fase in je leven en bij alle speciale momenten even aan hem of haar terugdenken. Met de tijd zullen de pijn en het verdriet afnemen en zullen er steeds meer mooie en liefdevolle herinneringen voor in de plaats komen. Op een dag merk je dat je het leven weer zinvol en zelfs prettig vindt. Het is moeilijk te zeggen wanneer je die fase zult bereiken en er is geen garantie dat je als je deze taak eenmaal hebt afgerond nooit meer pijn of verdriet zult voelen bij de gedachte aan de overledene. Maar dat is niets om je druk over te maken, ook die emoties horen bij het leven. 

6. Neem de tijd voor je eigen rouwproces

   Verdriet, pijn en verlies willen we het liefst zo kort mogelijk voelen. Maar die gevoelens hebben een doel: ze helpen je bij het verwerkingsproces. Maak je dus geen zorgen over hoe lang jouw rouwperiode “moet” duren. Probeer ook als je je na een tijdje toch zorgen gaat maken dat je misschien te lang nodig hebt nooit je gevoel weg te stoppen of te negeren, want dan zul je het verlies nooit helemaal kunnen verwerken. Heel belangrijk is ook om je niets aan te trekken van mensen die laten merken (of zelfs ronduit tegen je zeggen) “dat het nu maar eens over moet zijn en dat je door moet met je leven”. Hoe lang het rouwproces duurt is voor iedereen verschillend, zelfs voor leden van een en dezelfde familie.

7. Volg je gevoel

   Hoe je de rouwtaken uitvoert, is helemaal aan jou. Je hoeft je daarbij van niemand iets aan te trekken, zelfs niet van de andere nabestaanden. Doe datgene waaraan jij op een bepaald moment behoefte aan hebt. Sommige taken zullen moeilijker voor je zijn dan andere, misschien doorloop je één of meer ervan zelfs zonder dat je het op dat moment bewust doorhebt. Dat geeft niet, je merkt vanzelf wanneer je een taak achter de rug hebt. Onthoud in elk geval altijd dat er geen regels zijn voor rouwen. Iedereen doet het op zijn eigen manier en als jij doet wat voor jou goed aanvoelt, dan doe je het dus altijd goed.

Do's

• Accepteren dat verlies en rouw bij het leven horen.
• Proberen zo gezond mogelijk te blijven. Niemand heeft er namelijk iets aan als je je gezondheid verwaarloost, ook jijzelf niet.
• Steun zoeken bij anderen op de momenten dat je daar behoefte aan hebt.
• Het rouwproces nemen zoals het komt.

Don'ts

• Je door anderen laten vertellen hoe je moet rouwen.
• Beslissingen nemen over de spullen van de overledene voordat je daar klaar voor bent.
• Je helemaal afsluiten voor de positieve dingen in het leven.
• Gaan zitten wachten op het moment dat het rouwproces achter de rug is of je afvragen hoe lang dat nog zal duren. Dat merk je namelijk echt vanzelf.

Bron

Meer uitleg

• Meer algemene informatie over het rouwproces na zelfdoding vind je op de website van de Werkgroep Verder.